เคยไหม? ออกจากบ้านตอนเช้าๆ แค่เงยหน้ามองพระอาทิตย์ จู่ๆ ก็ “ฮัดเช้ย!” แบบไม่รู้ตัว! แล้วมันเป็นแค่เราคนเดียวรึเปล่านะ? หรือทุกคนก็เป็นเหมือนกัน? ถ้าเคยสงสัยว่าทำไมแค่เจอแสงแดดก็ทำให้เราจามได้ วิทยาศาสตร์ก็มีคำตอบให้แบบชัดๆ เลยล่ะ วันนี้เราจะพาไปไขข้อข้องใจที่หลายคนอาจไม่เคยรู้มาก่อน!
มันไม่ใช่หวัด แต่มันคือ “จามแดด”
หลายคนอาจเข้าใจผิด คิดว่าจามเวลาเจอแสงแดดเป็นเพราะแพ้อากาศ หรือกำลังจะไม่สบาย แต่จริงๆ แล้วนี่คือปรากฏการณ์ที่ชื่อว่า “Photic Sneeze Reflex” หรือชื่อเล่นน่ารักๆ ว่า “จามแดด” นั่นเอง
Photic (โฟติก) แปลว่าเกี่ยวกับแสง ส่วน Sneeze Reflex ก็คือปฏิกิริยาการจาม พอรวมกันก็หมายถึง “อาการจามที่เกิดจากแสง” ซึ่งถือเป็นปรากฏการณ์ปกติของคนบางกลุ่มเลยนะ ไม่ใช่อาการป่วยแต่อย่างใด
แล้วทำไม แสงแดด ถึงทำให้เราจามได้?
อธิบายง่ายๆ คือ ในสมองของเรามีเส้นประสาทใหญ่ๆ อยู่ 2 เส้นคือ
- เส้นประสาทตา (Optic nerve)
- เส้นประสาทไตรเจมินัล (Trigeminal nerve)
เวลาเรามองแสงจ้าๆ อย่างเช่นแสงแดด เส้นประสาทตาจะรับแสงและส่งสัญญาณไปที่สมอง ซึ่งบางคนเส้นประสาทตากับเส้นประสาทจามนั้น อยู่ใกล้กันหรือไวผิดปกติ ทำให้เกิด “สัญญาณลัดวงจร” เหมือนการเดินสายไฟผิด จนสมองเข้าใจผิด คิดว่าเรากำลังโดนกระตุ้นให้จาม ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วมันแค่แสงเท่านั้น!
ไม่ใช่ทุกคนจะจามตอนเจอ แสงแดด
ถึงแม้อาการนี้จะดูแพร่หลาย แต่รู้มั้ยว่า แค่ประมาณ 18–35% ของคนทั่วโลกเท่านั้น ที่มีอาการ “จามแดด” โดยนักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าอาการนี้ ถ่ายทอดทางพันธุกรรม แบบ Autosomal Dominant
พูดง่ายๆ ก็คือ ถ้าพ่อแม่คนใดคนหนึ่งมีอาการนี้ ลูกก็มีโอกาสได้รับการถ่ายทอดได้เช่นกัน
ลองสังเกตดู ถ้าคุณจามเวลาเห็นแสงแดด แล้วคนในครอบครัวก็บ่นว่าตัวเองเป็นเหมือนกัน แปลว่า…นั่นแหละ! สายจามแดดในตำนานเลย!
มันอันตรายมั้ย? ต้องรักษารึเปล่า?
ตอบสั้นๆ เลยว่า ไม่อันตราย และ ไม่ต้องรักษา เพราะอาการจามแดดไม่ใช่โรค ไม่มีเชื้อโรค ไม่มีไวรัสใดๆ อยู่เบื้องหลัง เป็นแค่รีเฟล็กซ์ธรรมชาติของร่างกายที่เกิดขึ้นเฉพาะกับคนบางกลุ่ม
แต่! ถ้าคุณเป็นนักขับรถ นักบิน หรือคนที่ต้องใช้สมาธิกับสายตามากๆ เช่น ขับรถมอเตอร์ไซค์ตอนเช้าแล้วจามติดๆ กัน อันนี้อาจเป็นอันตรายได้เล็กน้อย เพราะการจามทำให้เราหลับตาชั่วขณะ อาจส่งผลต่อการควบคุมพวงมาลัยหรือเครื่องมือได้
แล้วต้องทำยังไงดี ถ้าจามแดดบ่อยๆ?
แม้มันจะไม่ใช่เรื่องใหญ่อะไร แต่ก็มีทริคเล็กๆ ที่ช่วยได้ เช่น
- ใส่แว่นกันแดด – วิธีนี้ช่วยลดแสงที่เข้าสู่ดวงตาโดยตรง ลดการกระตุ้นประสาทตา และช่วยให้ไม่จามโดยไม่ตั้งใจ
- อย่าหันหน้าเข้าดวงอาทิตย์ตรงๆ – โดยเฉพาะตอนเช้าหรือช่วงกลางวัน เพราะแสงจ้าแบบจัดเต็มอาจกระตุ้นให้เกิดจามแรงๆ ได้
- หลีกเลี่ยงการจ้องแสงไฟฟ้าแรงสูง – อย่างพวกหลอดไฟฟลูออเรสเซนต์ หรือแฟลชแรงๆ ในที่มืด ก็อาจทำให้บางคนจามได้เช่นกัน
- ปรับสภาพร่างกายก่อนออกแดด – เช่น อยู่ในที่ร่มสักครู่ก่อนค่อยๆ เดินออกกลางแจ้ง เพื่อให้สายตาปรับแสงได้ทัน
คำถามยอดฮิต: จามแดดกับแพ้แสง มันคนละเรื่องกันใช่มั้ย?
ใช่เลย! “จามแดด” เป็นแค่ปฏิกิริยาระหว่างเส้นประสาทกับแสง ไม่ได้มีอาการคัน แสบตา หรือผื่นใดๆ เหมือนอาการ “แพ้แสง” จริงๆ ที่มักเกี่ยวข้องกับโรคทางผิวหนังหรือภูมิแพ้
ถ้าคุณแค่ “ฮัดเช้ย” แล้วหายเลย = จามแดด
แต่ถ้าออกแดดแล้ว “คัน แสบ แดง ผื่นขึ้น” แบบนี้อาจเป็น โรคแพ้แสง ต้องปรึกษาหมอจะดีกว่า
เรื่องฮาๆ ของคนจามแดด
หลายคนที่มีอาการนี้ มักจะมีเรื่องฮาๆ อยู่เสมอ เช่น บางคนเอาแสงแฟลชมาส่องหน้าตัวเองเพื่อ “จามออก” ให้หายคันจมูก หรือบางคนใช้ท่าเงยหน้ารับแดดแบบแวมไพร์เปิดคอ เพื่อรีเซ็ตระบบหายใจ…แบบนี้ก็มีจริงนะ
และที่สำคัญ หลายคนบอกว่าการจามเพราะแดด มัน “สะใจ” กว่าการจามธรรมดาด้วยซ้ำ เหมือนร่างกายได้ปลดปล่อยอะไรบางอย่างออกไป ฮ่าๆ
แบบนี้เรียกว่าคนพิเศษรึเปล่า?
จะว่าไปแล้ว คนที่จามแดดก็เป็นกลุ่มพิเศษที่มีความสามารถลับเฉพาะตัวนะ มีถึงขั้นมีชื่อเรียกเฉพาะในวงการวิทยาศาสตร์ว่า
“ACHOO Syndrome” (Autosomal Cholinergic Helio-Ophthalmologic Outburst)
ชื่อฟังดูเท่ใช่มั้ย? แถมมีคำว่า “Achoo” ที่ตรงกับเสียงจามอีกต่างหาก!
สรุปแบบง่ายๆ
- เจอแสงแล้วจาม? ไม่ใช่เรื่องแปลก เป็นแค่การตอบสนองของประสาทที่ไวเกินไปนิด
- ไม่ใช่โรค ไม่ต้องห่วง ไม่ต้องรักษา
- มีคนเป็นทั่วโลก และถ่ายทอดทางพันธุกรรม
- หลีกเลี่ยงได้ด้วยแว่นกันแดด และไม่จ้องแสงโดยตรง
- ถ้าไม่แน่ใจว่าใช่จามแดดหรือแพ้แสงจริงๆ ก็ควรเช็กกับหมอได้เลย
ใครจามแดดบ้าง ยกมือขึ้น!
ถ้าอ่านมาถึงตรงนี้แล้วคุณเป็นหนึ่งในชาว “จามแดดยูนิเวอร์ส” ก็อย่าอาย เพราะนี่คือความน่ารักเล็กๆ ของร่างกายมนุษย์ที่วิทยาศาสตร์อธิบายได้ แถมไม่เป็นอันตรายอีกด้วย อย่าลืมบอกต่อให้เพื่อนรู้ด้วยล่ะ จะได้ไม่ตกใจเวลาคุณจามตอนออกแดด ฮ่าๆ
ก่อนจากกัน อยากแนะนำเว็บหวยที่ครบที่สุดในไทย Global Lotto มีทั้งหวยไทย หวยลาว หวยฮานอย หวยไว 1 นาที แถมบริการตรวจผลหวยเร็วสุดๆ จะกลางวันแดดจ้า หรือกลางคืนฝนตก ก็เข้าไปแทงได้ตลอด 24 ชั่วโมงเลยจ้า!